La du ceteraj estas Versos Sencill os, trezor ujo de lia plej alta sago, kaj la parolado eldirita 1891-11-26 en la kuba liceo de Tampa ("Kun ciuj kaj por ciesa bono"), kiu entenas la etikajn kaj poli tikajn principojn de la estonta respubliko.
Post tiu "angoriga vintro" de la Unua Internacia Ame rika Konferenco, okazinta en Vasingtono, kie Hispan ame riko devis alfronti la fiajn manovrojn de la "timinda aglo", Marti sukcesis distancigi (kaj eventuale tio ankau rilatis al la poetika apogeo) por vidi kaj difini tute precize, kiel en vivanta mapo, la fundamentajn problemojn de nia Ameri ko; problem oj, kies historiajn radikojn li estis majstre ekzamen inta en la parolado "Patrino Ameriko"; proble moj, kiuj esence konservigas gis nun, drame intensigitaj, en la kadro de la tiel nomata Tria Mondo, fare de la kres kanta avareco, fanfaronado kaj agresemo de la usona imperiismo.
Eble la metafora lingvajo, kiu speciale koncentrigas la historian kaj socian realon sur tiu ci pagoj, troim presos la pupilojn de kiuj ne kutimas al la tipe Marti-a kunfandado de politika analizo kaj poezia esprimo. Tial, ni trovis utila, antau kelkaj jaroj, resumi la kon ceptajn gvidliniojn de "Nia Ameriko", kom pre n eble ne por simpligi gian legad on, sed por fari gin pli sen embaraza kaj fruktodona. Tiu estis la celo de la tiam publikigita "Skemo", aperinta en Aperigita hispane en Temas Martianos. Segunda serie, Havano, 1982. Tamen, cele al gisfunda kompren ebleco, estos ec pli utilaj la notoj, kiuj akompanas la nunan eldonon, okaze de la centjarigo de tiu ci do kumento frape aktuala: analizo, diagnozo, alarm so norado kiun la tempo faris nun tumultsonorado, formulado de la ununuraj principoj por savi la sendependecon, inte grecon kaj justan kaj kreivan alvokigon de "la nova Ameriko".
Cintio Vitier
Share This Book: